W polskim systemie prawnym przedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą mogą wybrać jedną z kilku form opodatkowania swoich dochodów. Dwie najpopularniejsze to “skala podatkowa” i “podatek liniowy”. Każda z tych form ma swoje zalety i wady, które należy dokładnie przeanalizować przed podjęciem decyzji o wyborze odpowiedniego sposobu rozliczania się z fiskusem. Jako adwokat, specjalizujący się w prawie podatkowym, chciałbym przedstawić szczegółowe różnice między tymi dwoma systemami.
1. Skala podatkowa
Skala podatkowa (tzw. progresywna) to domyślna forma opodatkowania dochodów osób fizycznych w Polsce. Oznacza to, że jeśli przedsiębiorca nie wybierze innej formy opodatkowania, jego dochody będą automatycznie rozliczane zgodnie z zasadami skali podatkowej.
Stawki podatkowe w skali podatkowej:
- 17% dla dochodów do kwoty 120 000 zł rocznie,
- 32% dla dochodów powyżej 120 000 zł rocznie.
Kluczowe cechy skali podatkowej:
- Kwota wolna od podatku – w 2024 roku kwota ta wynosi 30 000 zł. Oznacza to, że dochód do tej wysokości nie podlega opodatkowaniu.
- Ulgi i odliczenia – przy rozliczaniu się według skali podatkowej przedsiębiorcy mogą korzystać z różnorodnych ulg i odliczeń, takich jak ulga na dzieci, ulga rehabilitacyjna, czy odliczenia z tytułu darowizn.
- Wspólne rozliczenie z małżonkiem – podatnicy mogą skorzystać z preferencyjnej formy rozliczenia podatku z małżonkiem, co w wielu przypadkach prowadzi do zmniejszenia wysokości należnego podatku.
Zalety skali podatkowej:
- Kwota wolna od podatku pozwala na nieopodatkowanie części dochodów.
- Możliwość korzystania z ulg i odliczeń podatkowych, co obniża zobowiązanie podatkowe.
- Możliwość wspólnego rozliczania się z małżonkiem, co może być korzystne finansowo.
Wady skali podatkowej:
- Dla dochodów powyżej 120 000 zł stosowana jest wysoka, 32-procentowa stawka podatku, co może znacząco podnieść zobowiązania podatkowe.
2. Podatek liniowy
Podatek liniowy to alternatywna forma opodatkowania dochodów, dostępna dla osób prowadzących działalność gospodarczą. W odróżnieniu od skali podatkowej, podatek liniowy charakteryzuje się „stałą stawką” podatkową niezależnie od wysokości dochodu.
Stawka podatku liniowego:
- 19% niezależnie od wysokości dochodu.
Kluczowe cechy podatku liniowego:
- Brak progów podatkowych – stawka 19% obowiązuje od pierwszej złotówki dochodu, a brak progów sprawia, że wysokość podatku nie wzrasta wraz z wyższymi dochodami.
- Brak kwoty wolnej od podatku – w przypadku podatku liniowego cały dochód podlega opodatkowaniu, nie ma możliwości skorzystania z kwoty wolnej.
- Brak ulg i odliczeń – przedsiębiorcy rozliczający się podatkiem liniowym nie mogą korzystać z większości ulg podatkowych, np. ulgi na dzieci czy możliwości wspólnego rozliczenia z małżonkiem.
- Możliwość obniżenia podstawy opodatkowania przez odliczenie kosztów uzyskania przychodu, ale nie poprzez ulgi podatkowe.
Zalety podatku liniowego:
- Stała stawka 19% – dla przedsiębiorców osiągających wysokie dochody, podatek liniowy może być korzystny, ponieważ unika się progresywnego wzrostu stawki podatku (17% → 32%).
- Prosty i przewidywalny sposób obliczania podatku – nie trzeba się martwić przekroczeniem progu podatkowego i wyższą stawką podatku.
Wady podatku liniowego:
- Brak możliwości korzystania z ulg podatkowych i wspólnego rozliczenia z małżonkiem.
- Brak kwoty wolnej od podatku – całe dochody są opodatkowane, nawet te najniższe.
3. Porównanie – co wybrać?
Kiedy wybrać skalę podatkową:
- Jeśli dochody przedsiębiorcy nie przekraczają 120 000 zł rocznie, stawka 17% będzie korzystniejsza niż 19% w podatku liniowym.
- Dla osób, które chcą skorzystać z ulg podatkowych, np. ulgi na dzieci, czy odliczeń z tytułu darowizn.
- W sytuacji, gdy przedsiębiorca zamierza rozliczać się wspólnie z małżonkiem, co pozwala obniżyć zobowiązania podatkowe.
Kiedy wybrać podatek liniowy:
- Dla przedsiębiorców, którzy osiągają wysokie dochody (powyżej 120 000 zł), podatek liniowy 19% będzie bardziej opłacalny niż stawka 32% w skali podatkowej.
- Gdy prowadzi się działalność gospodarczą, która generuje znaczne dochody i nie ma możliwości lub potrzeby korzystania z ulg podatkowych.
Wybór pomiędzy skalą podatkową a podatkiem liniowym powinien być przemyślany i dostosowany do indywidualnej sytuacji finansowej przedsiębiorcy. Skala podatkowa jest bardziej korzystna dla osób o niższych dochodach, które mogą skorzystać z licznych ulg, podczas gdy podatek liniowy jest atrakcyjny dla osób o wyższych dochodach, dla których stała stawka 19% może oznaczać mniejsze obciążenie fiskalne. Warto rozważyć wszystkie aspekty przed podjęciem decyzji, najlepiej w konsultacji z doradcą podatkowym lub prawnikiem specjalizującym się w prawie podatkowym.
